Osteoporoza to jedna z głównych chorób cywilizacyjnych według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Jest to choroba szkieletu prowadzącą do złamań kręgosłupa, kości szyjki udowej i kości przedramienia, które mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie. To choroba zwana cichym pożeraczem kości. Powoduje ubytek masy kostnej, zwiększa kruchość kości i ich podatność na złamania. Typowe dla osteoporozy są tzw. złamania niskoenergetyczne, czyli wywołane niewielką siłą urazu. Według danych NFZ z listopada 2019 roku „NFZ o zdrowiu – Osteoporoza” – szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku, oparta na wskaźnikach epidemiologicznych, to 2,1 mln, z czego 1,7 mln to kobiety. Nieleczona osteoporoza prowadzi do niepełnosprawności, kalectwa i przedwczesnej śmierci.
Zobacz najnowszy raport NFZ na temat osteoporozy:
https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-osteoporoza
Z badań wynika, że co piąta kobieta i co trzeci mężczyzna powyżej 60 r.ż. umiera w pierwszym roku po złamaniu bliższego końca kości udowej.
W ostatnich latach w Polsce można zaobserwować nasilający się proces starzenia się społeczeństwa. Udział osób starszych w populacji mieszkańców Polski systematycznie rośnie. Na koniec 2018 r. osoby w wieku 60 lat i więcej stanowiły w Polsce blisko 25% ogółu mieszkańców. Według prognozy GUS, liczba ludności w wieku 60 lat i więcej, która jest najbardziej narażone na ryzyko wystąpienia osteoporozy ze wszystkimi jej negatywnymi skutkami, w Polsce w roku 2030 ukształtuje się na poziomie 10,8 mln osób. Skutki starzenia się społeczeństwa odczuwalne są również przez samorządy, zwłaszcza w sferze ekonomicznej, poprzez:
• zmniejszone wpływy z podatków od osób trwale niezdolnych do pracy w wieku 55-65 lat
• zwiększone wydatki na pomoc społeczną dla osób starszych, realizowaną przez podległe im instytucje pomocy społecznej, w postaci wypłacanych świadczeń socjalnych (zasiłków stałych, okresowych, celowych i innych)
• dodatkowe wydatki na zapewnianie usług opiekuńczych skierowanych do osób borykających się z problemami wynikającymi ze starości, choroby, niepełnosprawności, które wymagają pomocy innych osób, a nie posiadają rodziny lub rodzina nie jest wstanie takiej pomocy zapewnić.
Samorządy w Polsce podjęły działania w tym obszarze, których celem jest podniesienie świadomości zdrowotnej lokalnego społeczeństwa na temat osteoporozy i jej skutków, kształtowanie właściwych postaw prozdrowotnych dotyczących zmiany stylu życia i prawidłowego odżywiania, oraz usuwanie „białych plam” na mapie potrzeb zdrowotnych w dostępności do wczesnej diagnostyki (FRAX, DXA) i leczenia osteoporozy. W założeniu rezultatem końcowym, wyżej wymienionych działań, będzie zmniejszenie zachorowalności z powodu osteoporozy, wczesne wykrywanie choroby i skuteczne jej leczenie, które zmniejszy liczbę złamań osteoporotycznych wśród seniorów.
Jednym ze sposobów przeciwdziałania osteoporozie przez jednostki samorządu terytorialnego jest tworzenie i finasowanie lub współfinansowanie samorządowych programów profilaktyki zdrowotnej (PPZ):
https://www.aotm.gov.pl/polityka-zdrowotna/instrukcja-planowania-wdrazania-oraz-realizacji-ppz/
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych art. 48d. Narodowy Fundusz Zdrowia może przekazać środki na dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych w kwocie nie przekraczającej:
1) 80% środków przewidzianych na realizację programu jednostki samorządu terytorialnego o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 5 tys.
2) 40% środków przewidzianych na realizację programu jednostki samorządu terytorialnego.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20042102135/U/D20042135Lj.pdf
Samorządy poprzez współpracę z Oddziałami Wojewódzkimi NFZ mogą angażować się w poprawę dostępu do diagnostyki i leczenia osteoporozy poprzez kontraktowanie specjalistycznych poradni udzielających świadczenia z zakresu leczenia osteoporozy.
Również tworzenie Samorządowych Koalicji na Rzecz Przeciwdziałania Osteoporozie przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje samopomocowe, Uniwersytety Trzeciego Wieku, kluby seniorów, organizacje pacjenckie, stowarzyszenia emerytów i rencistów, przy wsparciu merytorycznym Fundacji Wygrajmy Zdrowie i medialnym Serwisu Administracyjno-Samorządowego jest skutecznym sposobem walki z osteoporozą i jej powikłaniami.
Takie Koalicje powstały już w:
• Powiecie wałeckim, woj. zachodniopomorskie
• Mieście Kamienna Góra, woj. dolnośląskie
• Mieście Piła, woj. wielkopolskie
• Powiecie siedleckim, woj. mazowieckie.
Aktywności Koalicji są realizowane przez każdego z sygnatariuszy w ramach własnych kompetencji i możliwości finansowych. Wśród realizowanych aktywności są:
• akcje edukacyjno-informacyjne kierowane do społeczności lokalnej
• działania mające na celu poprawienie dostępu do wczesnej diagnostyki osteoporozy.
Po ponad trzech latach aktywności samorządu terytorialnego w walce z osteoporozą jej efekty to:
• 8 samorządowych wieloletnich (trzy lub pięcioletnich) programów profilaktyki zdrowia (PPZ) nakierowanych na przeciwdziałanie skutkom osteoporozy na każdym szczeblu samorządu terytorialnego:
- gminy (Kamienna Góra, Poznań, Kołobrzeg, Bielsko Biała)
- powiaty (wałecki, kołobrzeski, świdnicki)
- województwo (mazowieckie)
Szacuje się, że z tych programów będzie mogła skorzystać populacja, zazwyczaj kobiet 60+ i mężczyzn 70 +, w liczbie ponad 30 tys. osób. Na sfinalizowanie tych programów samorządy wydadzą w sumie prawie 5 mln. zł.
Aktualne wyzwania stawiane przed samorządem wynikające z pandemii COVID-19 oraz napływu uchodźców z Ukrainy zwiększają zakres zadań do realizacji. Mimo trudnej sytuacji, samorządy wzorcowo realizują zadania ustawowe z zakresu promocji i profilaktyki w ochronie zdrowia czego przykładem są realizowane w 2022 roku programy profilaktyki osteoporozy przez następujące jednostki terytorialne każdego szczebla:
- Mazowiecki Urząd Marszałkowski – konkurs ofert w powiatach:
- Płocki
- Ciechanowski
- Ostrołęcki
- Siedlecki
- Żyrardowski
- Starostwo powiatowe w Wałczu (województwo zachodniopomorskie)
- Kołobrzegu (województwo zachodniopomorskie),
- Świdnicy (województwo dolnośląskie)
- Gminy miejskie:
- Bielsko – Biała
- Poznań
- Kołobrzeg
- Kamienna Góra
Część z tych JST ubiegała się o dofinansowanie z oddziałów wojewódzkich NFZ i je otrzymała. Są to:
- Miasta:
- Bielsko-Biała
- Kołobrzeg
- Kamienna Góra
- Powiaty
- Kołobrzeski
- Wałecki
- Świdnicki
Jeśli chcesz zainicjować Koalicję w Swoim Samorządzie Lokalnym lub przeprowadzić akcję edukacyjną dla mieszkańców, skontaktuj się z nami:
osteoporoza@wygrajmyzdrowie.pl
tel. 507 087 347
Deklaracja przystąpienia do Koalicji – pobierz
